Brem
Brem (Cystisus scoparius) is een inheemse, struikvormige soort uit de vlinderbloemenfamilie (Fabaceae).
We zijn einde april en deze struik betovert met zijn prachtige bloemen en goudgele kleur.
Naamgeving
Cytisus komt van kutisos (het Griekse woord voor klaver). Een tweede verklaring is dat de naam van het Griekse eiland Cythnus komt, waar Brem veel voorkwam. Scoparius komt van het Latijnse scopa en betekent dunne tak.
Vertaling
Engels: Scotch Broom
Frans: Genêt à balais
Duits: Besenginster
Voorkomen
Brem komt voor op zonnige plaatsen op voedselarme, droge en vaak omgewerkte grond.
Je vindt de plant op bermen, open plekken in loofbossen, bosranden, langs wegen en spoorwegen, heide, duinen, voormalige akkers, randen van rivierdalen en op wanden van zandgroeven.
In het Mechelse vind je de plant onder meer langs de fietsostrade naar Zemst en op de puinhopen van het voormalige “boemekot”.
Beschrijving
De struik kan een hoogte tot 2 m bereiken.
Brem heeft een forse penwortel met veel zijwortels. Hieraan bevinden zich wortelknolletjes met stikstofbindende bacteriën.
De donkergroene takken zijn wintergroen. De fotosynthese gaat in de takken zomer en winter door. De plant kan echter niet goed tegen vorst en langdurige droogte.
Brem heeft kleine bladeren in verhouding tot zijn bloemen. Onderaan zijn ze meestal zijdeachtig, aangedrukt behaard, maar na de bloei kaal.
De plant wordt zelden ouder dan 10 jaar.
Bloei
De plant bloeit van april t/m juni, soms weer in september en oktober.
De geurende bloemen staan alleen of met twee bij elkaar op kromme stelen, met een paar schutblaadjes in de bladoksels. De kelk heeft twee lippen en is onopvallend getand (kleine tanden). Alle tien meeldraden zijn aan de voet vergroeid, vier ervan zijn veel langer dan de andere.
De bloemen worden vooral bevrucht door hommels.
Na de bloei ontstaan de zwarte zaaddozen, die met een knal openspringen om de zaadjes uit te stoten. De platte, giftige peulen zijn tweekleppig en kaal. Aan de donkerbruine zaden zit een oranje mierenbroodje. De zaden zijn langlevend en kunnen zelfs bosbranden overleven.
Culinair
De bloemen kunnen bij de salade worden gegeten. De rest van de plant is (matig) giftig.
De bloemknoppen werden vroeger als kappertjes bewerkt (gepekeld met azijn, water en zout).
Het zaad werd vroeger gebrand als vervanger van koffie.
Brem in de volksgeneeskunde
In Engeland plantte men Brem langs stukjes grond waar schapen graasden, zodat de dieren de bloemen en jonge scheuten aten en zo gezond bleven.
In de kruidengeneeskunde wordt de plant gebruikt bij hartzwakte. Ook wordt brem gebruikt bij lichte reumatische aandoeningen. Van de jonge scheuten en bloemen werd ook een verzachtende thee en wijn bereid. De as van de brem werd, gemengd met wijn, gebruikt tegen waterzucht.
Andere toepassingen
Brem werd gebruikt om bezems van te maken door de takken om een stok te binden (in het Engels betekent broom zowel brem als bezem). Ook de Romeinen kenden deze toepassing al.
In het verleden werd de vezel van de plant in tijden van schaarste gebruikt als vervanger van jute.
De zaden werden gebruikt als veevoeder.
De bloemen gaven een gele verf.
De plant wordt soms ingezet als bodemverbeteraar door de aanwezigheid van stikstofbindende bacteriën in de wortelknolletjes. Door zijn snelle groei is de plant ook geschikt om grond op hellingen te binden.
Folklore
Heksen zouden brem gebruiken voor hun heksenbezem. In andere streken werd brem juist als een afweermiddel tegen heksen gezien.
Referenties en meer info
https://www.wilde-planten.nl/brem.htm
https://www.floravannederland.nl/planten/brem
https://www.ecopedia.be/planten/brem
https://nl.wikipedia.org/wiki/Brem_(plant)
https://de.wikipedia.org/wiki/Besenginster
https://www.naturetoday.com/intl/nl/observations/natuurkalender/species/plants/common-broom
https://oogstenzonderzaaien.nl/wiki/Brem
