De wilde- en trompetnarcis

We kennen de narcis vooral als een bolgewas, dat je gewoon gaat kopen in de winkel. In onze gewesten is het een echte stinzenplant. Wist je echter dat de soort ook echt in het wild voorkomt. Je moet er alleen voor naar de Ardennen…

Wilde narcissen in de Ardennen
Wilde narcissen in de Ardennen

Er komen bij ons verschillende soorten voor, waaronder de wilde narcis (Narcissus pseudonarcissus ssp. pseudonarcissus) en de gekweekte, vaak verwilderde trompetnarcis (Narcissus pseudonarcissus ssp. Major). De wilde narcis kan ook een kruising vormen met de witte narcis (Narcissus x incomparabilis). De witte narcis is inheems in Midden- en Zuid-Europa. In dit artikel concentreer ik me op de eerste 2 soorten.

De narcis behoort bij de narcisfamilie (Amaryllidaceae).

Verschillen tussen de wilde- en de trompetnarcis

  • de wilde narcis is doorgaans kleiner
  • de bloem van de trompetnarcis steekt duidelijk boven de bladeren uit
  • de buitenste slippen van de wilde narcis zijn wat bleker van kleur.

Voorkomen

De wilde narcis vind je nog in de Ardennen. Langs de Duitse grens kan je er soms duizenden bij elkaar zien staan. Je vindt ze in de vallei van de Hohnbach in Kelmis, in de valleien van de Holzwarche, de Jansbach, de Olef en de Perlenbach.

Als je de Vennbahn (een echte aanrader…) fietst tussen Monschau en Budgenbach kan je ze in het voorjaar zeker zien staan.

https://www.vennbahn.eu/nl/

Naamgeving

In onze gewesten spreken we over de “Paasbloem”, wellicht omdat de bloem vroeger in de periode van Pasen bloeide. Om die reden staat de bloem symbool voor de wedergeboorte en heropstanding van Christus.

Door de klimaatopwarming bloeien de narcissen echter alsmaar vroeger. Je kan ze einde februari al in bloei zien staan.

Vertaling

Engels: Wild Daffodil and Spanish Daffodil
Frans: Narcisse jaune et Grande Jonquille
Duits: Gelbe Narzisse und Trompeten-Narzisse

Beschrijving

De trompetnarcis komt oorspronkelijk uit Zuidwest-Europa. De wilde narcis is inheems in Midden-Europa, maar ook in de Ardennen.

Het zijn overblijvende planten die bloeien van einde februari tot einde april, afhankelijk van de hoogte en de groeiplaats. In het wild vind je de plant op zonnige of licht beschaduwde plaatsen. De grond moet vrij vochtig zijn.

De plant kan tot 60 cm hoog worden. In de handel zijn heel wat variëteiten te krijgen, die verschillen in grootte, de kleur van de bloem, vorm en kleur van het blad enz.

Narcissen zijn bolgewassen. In de bol worden reserves opgeslagen voor het volgende jaar. Ook vormt de plant extra knolletjes, waardoor hij vaak in groepjes bijeen staat. De bladen zijn groen tot grijsgroen en zijn langwerpig (lijnvormig).

Bladen van de trompetnarcis
Bladen van de trompetnarcis

De bladen hebben in de cellen naalden (raphiden), waarmee ze zich onder meer beschermen tegen hongerige slakken.

Voortplanting

De knikkende of recht afstaande bloemen staan meestal afzonderlijk. De bloem is bijzonder van structuur. De zes bloemdekbladen, die min of meer gelijk zijn aan elkaar, zijn vergroeid tot een trompetvormige buis. De kleur hiervan is intens geel, maar bij de wilde narcis is de kleur van de uitgespreide bloemdekbladen lichter van kleur. Bij de trompetnarcis hebben beide delen dezelfde kleur. Binnen de bloem zie je zes meeldraden.

Bloemen van de wilde narcis (let op de iets blekere bloemdekslippen)
Bloem met 6 meeldraden
Bloem met 6 meeldraden

De bloem wordt vooral bevrucht door hommels, die in het kroontje van de bloem naar binnen kruipen.

Na bestuiving en bevruchting groeit het onderstandig vruchtbeginsel uit tot een bolvormige vrucht.

De vrucht bestaat uit drie kamers die gescheiden worden door een vliezige wand en bevat zwarte zaden. Door het omknikken van de stengel na rijping komen de zaden op de grond terecht. De zaden zijn uitgerust met een mierenbroodje (Elaiosoom), dit is een eiwitrijk aanhangsel dat graag door mieren wordt gegeten. De mieren verplaatsen de narcissenzaden, die zich zo kunnen verspreiden.

Giftig

Net als vele verwanten is de narcis giftig. De hele plant bevat diverse soorten alkaloïden, die vooral in de bol geconcentreerd zijn. Ook is het gif irriterend voor de huid wanneer men er langere tijd mee in aanraking komt. Het zorgt bij bloemisten en hoveniers regelmatig voor klachten.

Bloem van de trompetnarcis
Bloem van de trompetnarcis

Het gif voorkomt dat dieren de planten opeten. Vee dat het gif binnenkrijgt, krijgt last van maag- en darmontstekingen.

De narcis in de volksgeneeskunde

In de Middeleeuwen werd de knol gebruikt bij ademhalingsmoeilijkheden.

Ook werd de plant gebruikt tegen verkoudheden en als braakmiddel.

Uitwendig werd de plant gebruikt bij de behandeling van roos en kleine snij- en schaafwonden.

Andere toepassingen

De narcis is één van de meest aangeplante bolgewassen. Ze zijn zowel geliefd bij particulieren als overheden. Zo worden ze veel aangeplant langs wegen, in parken, op bermen enz.

De bloem wordt gebruikt in boeketten.

Tijdens de Opstand in Warschau tijdens de 2de wereldoorlog werden de strijders geïnspireerd door een gedicht van Maria Dąbrowska, een Poolse schrijfster en dichteres. Het gedicht, getiteld “Wiosna” (Lente), bevat een krachtige metafoor waarin de narcis symbool staat voor de opstand:
“Alleen de wilde narcis bloeit nog in de bossen. Zij wacht op de zwerver, de ontheemde, de verstoten zoon van haar volk.”
Sindsdien is de narcis een symbool geworden voor deze opstand.

Referenties en meer info

https://wilde-planten.nl/wildenarcis.htm
https://www.floravannederland.nl/planten/wilde_narcis
https://de.wikipedia.org/wiki/Narzissen

Dit vind je misschien ook leuk...

1 reactie

  1. Marc Willems schreef:

    Interessant artikel Nic

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *