Echt zandhaarmos
Echt zandhaarmos (Polytrichum juniperinum) is een mossoort uit de haarmosfamilie (Polytrichum).
Het is onder meer te vinden langs de E19 ter hoogte van de Grote vijver in Walem (Mechelen). Ruig- en echt zandhaarmos staan hier door elkaar.
Naamgeving
De botanische naam Polytrichum is een samenstelling van “polus” (veel), en “thrix” (haar), naar het dicht behaarde sporendoosje (sporogeen). De soortaanduiding juniperinum is afgeleid van ‘juniperus’, de Latijnse naam voor jeneverbes.
Voorkomen
Echt zandhaarmos vind je vooral in zanderige omgevingen. Het wordt vaak gevonden in droge, open gebieden zoals op heide, duinen, en kustgebieden.
Verschillen met gelijkaardige soorten
Ruig haarmos (P. piliferum) heeft langere blaadjes, een witte glashaar, en felrode perigonia (of antheridiënbekers).
Gewoon haarmos (P. commune) en fraai haarmos (P. formosum) kenmerken zich door de getande bladrand.
Meer informatie over de verschillen vind je op onderstaande website:
https://www.yavannah.nl/infoteksten/haarmos/haarmos.php
Beschrijving
Echt zandhaarmos vormt zoden met groene tot roodbruine, tot 5 cm lange, rechtopstaande stengels.
De stengelblaadjes kunnen meer dan 1 cm lang zijn, zijn smal lancetvormig en eindigen op een bruine stekelpunt. De bladrand is ongetand en naar binnen gekruld.
De antheridiënbekers zijn lichter van kleur dan de felrode bekers van ruig haarmos.
Voortplanting
Echt zandhaarmos is een tweehuizige plant. Dit wil zeggen dat beide geslachten op afzonderlijke planten voorkomen. De mannelijke planten ontwikkelen bruingroene antheridiënbekers of perigonia (foto boven). De vrouwelijke organen zien er uit als korte steeltjes, die archegoniën worden genoemd.
Het antheridium bij echt zandhaarmos is een met zaadcellen gevuld bekertje. De zaadcellen worden door regendruppels opgepikt en weg gekatapulteerd. Met veel geluk komen ze terecht op de vrouwelijke kapselsteel, die geel tot roodbruin van kleur is.
De kapselsteel scheurt uiteindelijk en het bovenste deel blijft als flapje of mutsje op de top van de sporofyt zitten. Dit restantje wordt het huikje genoemd. Bij haarmossen is het huikje behaard en daaraan dankt dit mos haar naam. De verdikking groeit uit tot een sporendoosje, dat openspringt als de sporen rijp zijn.
Ecologische rol
Echt zandhaarmos speelt een belangrijke rol in het ecosysteem. Net als andere mossen helpt het bij het vasthouden van vocht, verbetert het de bodemstructuur en biedt het een habitat en voedselbron aan kleine organismen.
Gebruik
Historisch gezien is dit mos gebruikt voor verschillende toepassingen, vergelijkbaar met het ruig haarmos. Het werd gebruikt als isolatiemateriaal voor het vullen van kussens en matrassen (vanwege zijn absorberende eigenschappen), en soms zelfs als verbandmiddel.
Referenties en meer info
https://nl.wikipedia.org/wiki/Echt_zandhaarmos
https://yavannah.nl/detailpagina.php?soortid=4&catid=5&soortnaam=echt_zandhaarmos
