Gehakkelde aurelia
De gehakkelde aurelia (Polygonia c-album) is een vlinder uit de familie van de aurelia’s of schoenlappers (Nymphalidae).
Deze dagvlinder komt vrij algemeen voor en is, alvast in mijn stadstuin, de meest zichtbare dagvlinder.
Naamgeving
De gehakkelde aurelia dankt zijn Nederlandstalige naam aan de grof gekartelde (gehakkelde) vleugelrand. Het tweede deel van de Nederlandse naam aurelia is afgeleid van het het Latijnse aurelia (goudkleurig).
Vertaling
Engels: Comma, Comma Butterfly
Duits: C-Falter
Frans: Robert le Diable, Papillon-c
Beschrijving
De vlinder is bruin-oranje gekleurd, met zwarte vlekken en een gehakkelde vleugelrand. De onderkant van de vleugels is donkerbruin.
Soorten uit de familie Nymphalidae hebben slechts vier volledig ontwikkelde poten, terwijl zes poten bij insecten normaal is. De twee “ontbrekende” poten zijn alleen rudimentair aanwezig.
Met dichtgeklapte vleugels lijkt de vlinder op een dor blaadje en is hij uitstekend gecamoufleerd.
De gehakkelde aurelia kan tot 2000 meter boven zeeniveau vliegen.
In zijn leefgebied onderhoudt het mannetje van de gehakkelde aurelia een vrij klein territorium van zo’n 12 m². Er kunnen acht tot twintig vlinders per hectare worden gevonden, een vrij hoge dichtheid. De mannetjes verdedigen hun territorium door op een klein aantal vaste uitkijkplaatsen te wachten.
Levenswijze
De gehakkelde aurelia kent in het grootste gedeelte van zijn verspreidingsgebied twee generaties per jaar. Van midden juni tot eind augustus vliegt de eerste generatie, een tweede generatie vliegt van einde augustus tot eind mei. De tweede generatie overwintert als vlinder om zich vervolgens in het voorjaar voort te planten.
Er is een zichtbaar verschil tussen vlinders die overwinteren (de wintervorm) en die niet overwinteren (de zomervorm). Vlinders van de zomervorm zijn bovenaan lichter van kleur en hebben meer kleur op de onderkant van de vleugels. Hun vleugelranden zijn ook minder grillig.
Levensfasen
Het ei
De eitjes worden afzonderlijk, per twee of soms in heel kleine groepjes, op de rand van een blad afgezet. Waardplanten zijn onder meer grote brandnetel, hop, en aalbes.
Rups
De rups leeft eerst op de onderzijde van het blad en verhuist vervolgens naar de bovenzijde. De rups van de gehakkelde aurelia wordt zo’n 30 mm groot en is vrij variabel van kleur. Ze is op alle segmenten bedekt met doorntjes.
De belangrijkste predatoren van de rupsen zijn vogels en omdat de rupsen uiterlijk op vogelpoepjes lijken worden ze door vogels vaak genegeerd. Na 15 tot 27 dagen verpopt de vlinder, meestal laag hangend in of nabij de vegetatie.
Pop
De pop is bruin en hangt laag in de vegetatie of in de buurt van de plant waarvan de rups heeft gegeten. Het pop-stadium duurt negen tot zeventien dagen.
Imago
De volwassen vlinders voeden zich in het voorjaar vooral met nectar, bijvoorbeeld van de sleedoorn en van wilgenkatjes. Later in het seizoen breidt het menu zich uit en zijn onder andere akkerdistel, braam en koninginnenkruid in trek. De gehakkelde aurelia kan dan samen worden waargenomen met andere grote zomervlinders, zoals de atalanta, de dagpauwoog en de kleine vos.
Bij grote warmte worden de vlinders ook gezien bij modderplassen of uitwerpselen, waar zij vocht en mineralen tot zich nemen. In het najaar drinkt de vlinder van het sap van rottend fruit.
De vlinder verstopt zich in de winter in de strooisellaag, in holtes van bomen of andere beschutte plaatsen. Met dichtgeklapte vleugels lijkt hij op een dor blaadje.
Vijanden
De rupsen van de gehakkelde aurelia worden gegeten door vogels.
Rupsen en poppen worden ook belaagd door parasieten, zoals sluip- en bronswespen en sluipvliegen.
Bronnen en meer info:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gehakkelde_aurelia
https://www.natuurpunt.be/soorten/insecten-ongewervelden/gehakkelde-aurelia
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=31135
https://www.natuur-dichtbij.nl/vlinders/aurelias/gehakkelde-aurelia/
https://www.vlinderstichting.nl/vlinders/overzicht-vlinders/details-vlinder/gehakkelde-aurelia
