Groot hoefblad
Elk jaar opnieuw word ik betoverd door de knotsvormige bloeiwijze van het groot hoefblad. Net zoals bij klein hoefblad verschijnen de bloemen voor de bladeren.
Je kan de plant vinden langs rivieren of op andere, vochtige plaatsen. Ook vind je de plant langs de Leuvense Vaart.
Vaak bestaat een populatie alleen uit mannelijke of vrouwelijke planten. De bloemen van de vrouwelijke planten verschijnen wat later dan de mannelijke exemplaren. Doordat de bloemen van beide geslachten er wat verschillend uitzien kan men ze wel eens voor verschillende planten houden.
Groot hoefblad (Petasites hybridus) is een inheemse, overblijvende plant uit de Composietenfamilie (Compositae – Asteraceae).
Naamgeving (etymologie)
De Nederlandse naam heeft te maken met het blad, dat lijkt op een paardenhoef. Petasites komt van het Griekse Petasos (breedgerande hoed). Dit slaat op het grote blad. Het werd vroeger gebruikt als paraplu of parasol. Hybridus betekent bastaard.
Vertaling
Engels: Butterbur
Frans: Pétasite officinal
Duits: Rote Pestwurz
Voorkomen
De plant houdt van zon of lichte schaduw en groeit bij voorkeur op drassige, voedselrijke grond, vooral langs waterkanten. Groot hoefblad komt voor in grote aantallen en heeft de neiging om te woekeren.
Langs het water is groot hoefblad een mooie plant, maar de soort wordt soms beschouwd als een lastig onkruid door de wortelstokken die moeilijk te verwijderen zijn. Daarom wordt de plant ook wel “allemansverdriet” genoemd.
Beschrijving
Groot hoefblad heeft een forse wortelstok met meer dan 1 meter lange, ondergrondse uitlopers. Voortplanting geschiedt vooral ongeslachtelijk via deze wortelstokken.
De bladeren van groot hoefblad groeien uit de wortelstokken en ontvouwen zich tot grote, ronde tot niervormige, bladeren met een diameter van een halve meter tot soms wel negentig centimeter. Ze doen denken aan de bladeren van rabarber. Ze verschijnen aan het einde van de bloeitijd.
Voortplanting
Groot hoefblad is een tweehuizige soort. Dat betekent dat we met planten te maken hebben die alleen vrouwelijke bloemen (stamperbloemen) of alleen mannelijke bloemen (meeldraadbloemen) produceren.
De bloeitijd is vrij kort en start vanaf einde februari tot einde maart. De bloemen groeien op een vrij dikke stengel. Die zijn met schubachtige kleine, zittende bladeren bezet. De kleur van de stengel is vaalrood tot purper.
Bovenaan die stengel ontstaat de bloeiwijze die uit heel veel dicht bij elkaar staande hoofdjes bestaat. Daardoor lijkt die bloeiwijze wel wat op een knots.
De bloeiwijzen met mannelijke bloemen hebben hoofdjes waarvan de roze tot paarse kleur wordt veroorzaakt door de buisvormige bloemkronen. De bloemen hebben nectar waarmee ze insecten aantrekken.
De vrouwelijke bloemen staan ook in hoofdjes op de aanvankelijk knotsvormige bloeiwijze, maar later groeit de stengel uit en staan de hoofdjes op stelen. De bloeiwijze lijkt dan meer op een pluim. De vrouwelijke bloemen produceren geen nectar. Ik vond ze onder meer langs de Leuvense Vaart tussen Coloma en het zwembad en nabij de E19-brug in Battel.
Zonder nectar zouden insecten met pollen/stuifmeel aan hun lijf niet naar deze bloemen komen. Dit heeft de plant opgelost doordat in elk hoofdje in het midden een paar grotere, nectar producerende bloemen zitten die wel wat op mannelijke bloemen lijken.
Na de bevruchting verschijnt een pluizenbol, bestaande uit zaadjes met wit pappus. De zaden zijn zeer kortlevend (korter dan één jaar).
Groot hoefblad in de volksgeneeskunde
De gekneusde bladeren werden toegepast op pestbuilen en wonden.
Een extract uit de wortels zou helpen tegen migraine.
Ook werd de plant gebruikt als hoestmiddel. Het blad zou helpen tegen insectenbeten.
Referenties en meer info
https://wilde-planten.nl/groothoefblad.htm
https://www.floravannederland.nl/planten/groot_hoefblad
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=28822
https://wildeplanteninbrugge.blogspot.com/2016/04/groot-hoefblad.html
