Hartgespan

Hartgespan (Leonurus cardiaca) is een vrij zeldzame, overblijvende plant die behoort tot de lipbloemenfamilie (Lamiaceae).

Naamgeving

Leonurus komt van het Griekse leon (leeuw) en oura (staart), hetgeen zou slaan op de vorm van de bloeiwijze. Cardiaca betekent het hart betreffende.

De Nederlandse naam verwijst naar het gebruik tegen hartklachten.

Vertaling

Engels: Motherwort
Frans: Agripaume cardiaque
Duits: Herzgespann

Voorkomen

De plant komt van nature voor in Centraal-Azië en is van daaruit over de hele wereld verspreid. Al in de zevende eeuw werd de plant bij ons ingevoerd als geneeskruid.

De plant komt voor op vochtige, stikstof- en kalkrijke grond in (half)schaduw. De plant is zeldzaam in de duinen en elders zeer zeldzaam. Hier en daar is de plant te koop in tuincentra.

Ik trof de plant aan langs een zij-ingang van het Vrijbroekpark (Mechelen).

Beschrijving

De plant wordt 30-90 cm hoog en vormt wortelstokken. Hieruit groeien hoekige stengels met een korte, afstaande beharing.

De onderste bladen zijn vrij rond en handvormig. De bovenste bladen zijn eirond tot langwerpig. De bladen zijn aan de onderkant licht donzig behaard.

Bloeiwijze

Hartgespan bloeit van juni tot augustus met roze, kleine bloemen. De bloemen groeien dicht opeen in kransen langs de stengel. Opvallend is de sterke beharing op de bovenlip van de bloem.

De 4 meeldraden steken ver uit de bloemkroonbuis, staan dicht bijeen en zijn opstijgend.

De vrucht is een vierdelige splitvrucht. Die vruchtjes voelen hard en stekelig aan.

Culinair

De bladeren kunnen gebruikt worden voor het kruiden van erwten- en linzensoep. Vroeger werden ze ook gebruikt bij het bereiden van bier.

De zaadjes kunnen worden gebruikt als sesamzaadjes.

Hartgespan in de kruidengeneeskunde

De plant wordt al zeer lang voor medicinale doeleinden gebruikt bij hartklachten en spierkrampen.

Ook is de plant sinds de Middeleeuwen in cultuur als medicinale plant om pijn bij bevallingen te verminderen.

Andere toepassingen

De plant werd ook gebruikt als verfplant. Ze kleurt wol en katoen diepgroen.

Referenties en meer info:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Hartgespan
https://wilde-planten.nl/hartgespan.htm
https://waarnemingen.be/species/6967
https://wildeplanteninbrugge.blogspot.com/search/label/Hartgespan
https://www.west-vlaanderen.be/hartgespan-leonurus-cardiaca