Japanse duizendknoop

Japanse duizendknoop (Fallopia japonica) is een plant uit de duizendknoopfamilie (Polygonaceae). Ze werd naar Europa gebracht door een plantkundige en later ook in de handel verkocht. Pas na 1950 is de soort gaan verwilderen.

Engels: Japanese Knotweed
Frans: Renouée du Japon
Duits: Japanischer Staudenknöterich

Japanse duizendknoop: beschrijving

De naam duizendknoop verwijst naar de vele knopen die de plant telt. Die knopen vind je zowel op de wortels als de stengels. Elke knoop heeft het potentieel om uit te groeien tot een nieuwe plant.

De Japanse duizendknoop is een diepwortelende vaste plant met lange holle stengels van 0,5–3 m lang met zijtakken en 5–12 cm grote, hartvormige bladeren. De stengels lijken wat op bamboestengels. De plant vormt stevige wortelstokken.

In de winter sterft de plant bovengronds af. In maart en april schieten de stengels op uit de grond.

De plant bloeit in augustus en september met wit-roze bloemen. Japanse duizendknoop is eenslachtig, wat betekent dat er vrouwelijke en mannelijke planten bestaan. In hun natuurlijk milieu wordt de plant bevrucht en krijgt ze roodachtige vruchten. Hier vind je uitsluitend vrouwelijke planten, en zal je dus geen vruchten zien. De plant kan zich bijgevolg niet voortplanten.

Toch weet de plant jaarlijks nieuwe plekken te bereiken en dat heeft zij uitsluitend te danken aan de mens. In Vlaanderen gebeurt de verspreiding door stukjes wortel- en stengel. Dit is het gevolg van beheeringrepen, graafwerken of grondverzet.

Ook via de rupsen, banden en carrosserie van graaf‐ en andere machines kunnen stukjes verspreid worden. Ons maaibeheer zorgt eveneens voor de verspreiding van de plant. Dat zie je vooral langs dijken of fietspaden, waar er driftig wordt gemaaid. De Japanse duizendknoop wordt er in duizenden stukjes gesneden om vervolgens in een opvangbak te belanden. Tijdens dit proces vliegen er echter ook stukjes van de plant in het rond.

Elk klein stukje wortel of stengel kan voor nieuwe planten zorgen. Eenmaal gevestigd kan zij zich plaatselijk uitbreiden door haar ondergrondse wortelstelsel. Hieronder een voorbeeld langs het fietspad van de Dijle naar de Vrouwvliet.

Ook het uitgraven van de plant is verre van effectief. In een natuurgebied langs de fietsostrade in Zemst zag ik hiervan een voorbeeld. Een plant werd met stengel en wortel uitgegraven en afgevoerd. Het resultaat is echter dat aan de rand van de put nu tientallen nieuwe planten zijn ontsproten. Elk stuk wortel dat blijft zitten kan een nieuwe plant tot gevolg hebben. Had men niets gedaan, dan was het bij één plant gebleven. Nu heeft men er tientallen in de plaats gekregen…

Er zouden hybrides of kruisingen kunnen ontstaan met Chinese bruidsluier, maar de zaden die hieruit ontstaan zouden nauwelijks kiemkrachtig zijn. Ook bevruchting door de schalinse duizendknoop is mogelijk.

Genetisch onderzoek suggereert dat bijna de volledige populatie Japanse duizendknoop in Europa is ontstaan uit één vrouwelijke kloon. Hierdoor kreeg Japanse duizendknoop de bijnaam, “ ‘s werelds grootste vrouw”.

De plant is bekend als nectarplant. Door zijn late bloei is het een paradijs voor insecten.

Japanse duizendknoop: culinair

If you can’t beat them, eat them.

De jonge scheuten kunnen geoogst worden zolang de stengel knakt als je deze breekt. De stengel is dan nog niet verhard en zowel zoet als hartig goed te verwerken. Je kan de Japanse duizendknoop net zo gebruiken als rabarber. De smaak komt enigszins overeen, maar is zachter van smaak. Je kan er confituur van maken of gebruiken als groente in een gerecht. Je kan de plant ook als asperges kweken door de jonge stengels te bleken. Zet er iets donkers over, zodat de plant al vroeg op het jaar scheuten geeft. Na drie tot vier weken zijn die stengels oogstklaar. Je kan veel recepten op het internet vinden, die zelfs gebruik maken van de dikkere stengels.

Japanse duizendknoop in de kruidengeneeskunde

In Azië worden aan de plant geneeskrachtige eigenschappen toegedicht. Zo zou de plant werkzaam zijn tegen tumoren en ontstekingen van het zenuwsysteem en het hart. Ook tegen de lymeziektebacterie zou de plant erg werkzaam zijn.

https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/23/aantal-traditionele-plantaardige-middelen-werkt-uitstekend-tegen/

Japanse duizendknoop: andere toepassingen

De holle stengels kunnen gebruikt worden in een insectenhotel. De stengels worden ook gebruikt in de bloemsierkunst.

Een zegen of een pest?

Er bestaan vele artikelen over deze plant en bijna allemaal zijn ze negatief.

Botanisch monster, gevaar uit het Oosten, de verschrikkelijke, meest gehate onkruid, invasieve exotische plant enz zijn slechts enkele van de beschrijvingen. Dat het een exoot betreft is al reden genoeg om hem te verketteren, maar het feit dat hij het ook nog goed doet is al helemaal een brug te ver voor ons. Ironisch is wel dat dat succes helemaal te danken is aan de mens en dan vooral de manier waarop die mens de plant probeert te bestrijden. Door hem te versnipperen, uit te graven of weg te snijden helpen we de plant juist om zich te vermeerderen.

Wil je de plant toch bestrijden, dan vind je op het internet tal van mogelijkheden. De meesten zijn echter niet effectief. Begrazing door schapen en gallowayrunderen kan helpen om de plant onder controle te houden, maar dan moet de begrazing regelmatig worden herhaald. Onkruidverdelgers worden ook gebruikt, maar het resultaat is niet gegarandeerd. Bovendien vernietig je dan ook alle andere planten en insecten op die planten.

Op plaatsen waar begrazing niet mogelijk is kan je beter niets doen. De plant kan zichzelf immers niet voortplanten. Spijtig genoeg staat “niets doen” niet in het woordenboek van de Mens.

Maar laat ons vooral alles in perspectief plaatsen. Als we de ruimte die wij, als mensen, gebruiken en die we nog dagelijks uitbreiden met het bouwen van huizen, sporthallen, bedrijven, wegen, paddel velden, zwembaden, winkelcentra enz., dan is de ruimte, die alle exoten samen innemen, peanuts.

We kunnen onze bijdrage in de vernietiging van de inheemse natuur niet vergoelijken door …anderen de schuld te geven.

Herkenning van Japanse, Sachalinse en Boheemse duizendknoop

https://www.ecopedia.be/pagina/herkenning-van-japanse-sachalinse-en-boheemse-duizendknoop

Bronnen en meer info

https://nl.wikipedia.org/wiki/Japanse_duizendknoop
https://wilde-planten.nl/japanseduizendknoop.htm
https://velt.nu/node/65
https://oogstenzonderzaaien.nl/wiki/Japanse_Duizendknoop
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=29659
file:///M:/Downloads/Probos%20-%20Rapport%20Zaadzetting%20en%20ontkieming%20duizendknoop%20-%20Def%20(2019).pdf