Paarse dovenetel

De paarse dovenetel (Lamium purpureum) is een eenjarige plant uit de lipbloemenfamilie (Lamiaceae). Het is familie van de witte– en gele dovenetel, maar niet van de brandnetel. Deze laatste hoort bij de brandnetelfamilie (Urticaceae).

Paarse dovenetel
Paarse dovenetel

Naamgeving

De naam refereert naar de paarse kleur van de bloemen en aan het feit dat de plant geen brandharen heeft.

Lamium is afgeleid van het Griekse woord lamos (muil of keelgat) en heeft betrekking op de muilvormige bloemkroon. Purpureum slaat op de purperrode tinten van de bloemen en de jonge bladen.

Vertaling

Engels: Red Dead-nettle
Frans: Lamier pourpre
Duits: Purpurrote Taubnessel

Voorkomen

De paarse dovenetel komt oorspronkelijk uit Europa en Aziƫ, maar heeft zich inmiddels verspreid over de hele wereld. De plant groeit op allerlei soorten bodems, maar geeft de voorkeur aan stikstofrijke en omgewerkte grond, zoals akkers, bermen, tuinen en braakliggende terreinen. De plant kan het hele jaar door bloeien, zelfs tijdens zachte winters.

Paarse dovenetel tegen een muur
Paarse dovenetel tegen een muur

Beschrijving

De paarse dovenetel is een eenjarige plant die een hoogte van 10 tot 35 cm kan bereiken. Onderaan is de plant meestal vertakt. De stengels zijn vierkantig en meestal niet behaard. De bladen zijn eivormig tot hartvormig en regelmatig gekarteld. De jonge bladen zijn vaak roodachtig van kleur. Later worden ze groen tot donkergroen.

Stengel en bladen van de paarse dovenetel
Stengel en bladen van de paarse dovenetel

Gelijkende soorten

De paarse dovenetel kan verward worden met de ingesneden dovenetel (Lamium hybridum), eveneens met paarse lipbloemen. De bladen van die soort zijn onregelmatig gekarteld tot gelobd en om de twee of drie tanden dieper ingesneden.

Bloeiwijze

De hoofdbloei situeert zich in de lente, maar de plant kan het hele jaar door in bloei worden gevonden. De bloemen groeien in schijnkransen rond de stengel en zijn lipvormig. Ze zijn meestal purperrood, hoewel soms ook witte of roze bloemen voorkomen. De bovenlip is gewelfd en beschermt de meeldraden en stamper, terwijl de onderlip een platform biedt voor bestuivers zoals bijen.

Bloem van de paarse dovenetel
Bloem van de paarse dovenetel

Opvallend bij de paarse dovenetel is het voorkomen van cleistogamie, waarbij sommige bloemen zich niet openen en er binnen de gesloten bloemknop zelfbestuiving plaatsvindt.

Het stuifmeel en de nectar van de bloemen zijn een belangrijke voedselbron voor vroege bijen en hommels.

De paarse dovenetel plant zich voort via zaden. Die hebben een zogenaamd mierenbroodje, een voedzaam aanhangsel aan de zaden. Mieren zijn er dol op en nemen die mee naar hun nesten, wat bijdraagt aan de verspreiding van de zaden.

De plant kan zich snel vestigen op verstoorde grond dankzij zijn vermogen om in korte tijd veel zaden te produceren en te kiemen onder diverse omstandigheden. Meerdere generaties per jaar zijn mogelijk.

Culinair

De hele plant kan gebruikt worden in een salade of worden bereid als spinazie. Ook kunnen de jonge scheuten en de kleine bloemetjes gebruikt worden voor garnering. Bij oudere planten kan de steel wat taaier zijn.

Paarse dovenetel in de kruidengeneeskunde

Er worden tal van geneeskrachtige eigenschappen aan de plant toegeschreven.

De paarse dovenetel zou zweet afdrijvende en laxerende eigenschappen hebben. De plant zou helpen als middel tegen ontstekingen. Verse gekneusde blaadjes zouden helpen tegen snijwonden.

De olie van de zaden bevat antioxidanten.

Referenties en meer info:

https://www.plantennamen.info/nederlandse-namen/paarse-dovenetel-lamium-purpureum
https://nl.wikipedia.org/wiki/Paarse_dovenetel
https://www.floravannederland.nl/planten/paarse_dovenetel
https://www.stadsplanten.nl/2019/01/paarse-dovenetel-gesloten-bloemen-en-mierenbroodjes/?fbclid=IwAR34kdYX6KqOtTHhPjvd6wIWiULf-s-ZePiSPTZLV4__6d9sUj6KQ-K49zo
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?utm_source=newsletter&utm_medium=e-mail&utm_campaign=user-mailing&msg=28869
https://www.stadsplanten.be/paarse-dovenetel/
https://www.bnnvara.nl/vroegevogels/artikelen/niets-zo-lekker-als-de-paarse-dovenetel
https://wilde-planten.nl/paarsedovenetel.htm

Dit vind je misschien ook leuk...

Een reactie achterlaten

Je e-mailadres zal niet getoond worden. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *