Soredieus leermos
Het soredieus leermos (Peltigera didactyla) is een leermos uit de familie van de Peltigeraceae.
Opgelet: verwar leermossen niet met levermossen (levermossen zijn mossen en geen korstmossen).

Naamgeving
Soredieus verwijst naar de aanwezigheid van soredia (soralen), een vorm van vegetatieve (ongeslachtelijke) voortplantingsstructuren. Leermos duidt op het leerachtige, flexibele thallus (blaadjes/lobben) van het korstmos.
Vertaling
Engels: Frog’s Pelt Lichen
Frans: Peltigera didactyla
Duits: Zwerg-Schildflechte
Voorkomen
Soredieus leermos is een pioniersplant van open, zanderige terreinen. Je vindt het in duingebieden en op andere zanderige bodems. In Mechelen vond ik het op een parkeerterrein in het industriepark Mechelen-Zuid.
Het korstmos is het hele jaar door te vinden. In de periode januari-maart valt het beter op omdat er dan minder concurrentie is van andere planten.

Gelijkaardige soorten
Soredieus leermos is het enige leermos met soralen. Bij oudere exemplaren zijn de soralen soms verdwenen. De soort is dan moeilijk te onderscheiden van klein leermos (Peltigera rufescens).
Beschrijving
Soredieus leermos is een korstmos bestaande uit een schimmel die in symbiose leeft met Nostoc (een blauwwier of cyanobacterie). Veel Nostoc-soorten leven in symbiose met planten en schimmels, zoals met kroosvarens en met schimmels in leermossen. Nostoc-bacteriën kunnen stikstof uit de lucht omzetten in oplosbare stikstofverbindingen. Ook ontwikkelen ze gifstoffen (neurotoxines) die voorkomen dat de korstmossen gegeten worden.
Het thallus van Soredieus leermos is leerachtig, grijs, grijsblauw of grijsgroen en bestaat uit lobben die tot een centimeter of meer kunnen worden. De onderzijde van het thallus heeft witte, wortelachtige structuren (rhizinen), waarmee het korstmos zich aan de ondergrond kan hechten.

De randen van de lobben kunnen, onder droge omstandigheden, opgerold zijn. Bij vochtig weer wordt het thallus weer soepel.

Voortplanting
Opvallend bij deze soort is de wissel van ongeslachtelijke naar geslachtelijke voortplanting in de loop van haar levenscyclus. In het eerste stadium bestaat het korstmos uit lobben, die op de bovenzijde broedbolletjes vormen, de soralen. Soralen zijn herkenbaar aan de lichtere plekjes op de lobben (of blaadjes). Die bestaan uit pakketjes van schimmeldraden en blauwalgen, die door regen en wind worden verspreid. Hieruit kunnen nieuwe korstmossen groeien.

Oudere exemplaren vormen aan de rand apotheciën, waar sporen worden gevormd. Apotheciën zijn oranjebruin tot zwart en groeien op de toppen van de lobben. Dit is de geslachtelijke voortplanting.

Parasieten
Parasieten voeden zich ten koste van hun gastheer. Een bekende soort op soredieus leermos is pronectria robergei, dat herkenbaar is als oranje of rode vlekjes op het korstmos.
Referenties en meer info:
https://waarnemingen.be/species/18131
https://nl.wikipedia.org/wiki/Soredieus_leermos
https://inekebams.com/2023/11/23/soort-van-dag-327-leermossen/
https://www.natuurfotografie.nl/soortbeschrijving/soredieus-leermos/
Interessant! Kende ik niet!