Stinkende gouwe

Stinkende gouwe (Chelidonium majus) is een inheemse, vaste plant uit de papaverfamilie die veel voorkomt in een stedelijke omgeving. Door de warmere temperaturen van de afgelopen dagen staat hij nu reeds in bloei (einde maart).

Naamgeving

Chelidonium (Zwaluwenkruid) komt van een oude fabel, waarin zwaluwen hun blind geboren jongen met het sap van deze plant ziende maken. Majus betekent groter.

Vertaling

Engels: Greater Celandine
Frans: Grande Chélidoine
Duits: Schöllkraut

Voorkomen

Je vindt de plant op verwilderde plekken, tegen muren, op muren en tal van andere plaatsen.

Er bestaat ook een dubbelbloemige soort.

Beschrijving

De plant heeft een dikke wortelstok en wordt 30-90 cm groot. De stengels zijn bossig vertakt en behaard. De bijna geveerde bladeren staan in een wortelrozet. Bij kneuzing van de stengel komt er een oranje- of goudgeel, onaangenaam geurend sap vrij.

Bloei

De plant bloeit vanaf maart tot in september. De bloemen zijn geel en zo’n 2 cm breed. Er zijn twee kelkbladeren, vier kroonbladeren, meerdere meeldraden en een stamper. Het zijn vooral kleine zweefvliegen die de planten vanwege het stuifmeel bezoeken.

Na de bloei verschijnt een doosvrucht. De veelzadige vrucht lijkt op een hauw, maar heeft geen tussenschot.

De zaden zijn voorzien van een olierijk aanhangsel, een zogenaamd mierenbroodje, waar mieren verzot op zijn. De mieren nemen de zaden mee naar hun nest en zorgen op die manier voor verspreiding.

Stinkende gouwe in de volksgeneeskunde

Uit farmacologisch onderzoek blijkt dat stinkende gouwe meerdere werkzame stoffen bevat waaronder verschillende alkaloïden. Dit zijn stoffen die overwegend in planten voorkomen en de plant beschermen tegen vraat.

In de middeleeuwen werd de plant gebruikt bij galklachten en oogziekten.

Het sap werd tevens tegen wratten ingezet; om een wrat te laten verdwijnen moest het sap van een verse stengel er meerdere malen per dag op worden gesmeerd.

Een van de bladeren getrokken mengsel werd ooit gezien als een middel tegen lichaamsbeharing.

In het Cruydeboeck – een herbarium dat in 1554 werd gepubliceerd door de Brabantse plantenkundige Rembert Doedens – staat: “Het sap van Stinckende Gouwe is seer nut om het ghesicht te verscherpen.”

Alchemisten gebruikten stinkende gouwe bij het zoeken naar de steen der wijzen. Heksen deden het in de middeleeuwen in hun zalven.

Thee van de plant mag niet gedronken worden (giftig). In China schrijven artsen de plant voor als pijnstiller, hoestonderdrukker en ontstekingsremmer bij bronchitis en kinkhoest.
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=28062

Culinair wordt de plant niet gebruikt.

Andere toepassingen

De hele plant kan bij het verven van stoffen en wol worden gebruikt. Hij geeft er een goudgele kleur aan.

Met het sap is het ook mogelijk om te schrijven. Gebruik een afgebroken stengel als pen en het sap vloeit er vanzelf uit.

Referenties en meer info

https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=28062
https://nl.wikipedia.org/wiki/Stinkende_gouwe
https://www.ecopedia.be/planten/stinkende-gouwe
https://www.hunebednieuwscafe.nl/2020/06/stinkende-gouwe-een-geneeskrachtig-kruid-met-een-luchtje/
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=28062
https://www.floravannederland.nl/planten/stinkende_gouwe
https://wildeplanteninbrugge.blogspot.com/search/label/Stinkende%20gouwehttps://costerustuin.nl/stinkende-gouwe/