Waaiertje

Het waaiertje (Schizophyllum commune) is een veel voorkomende zwam uit de familie van de Schizophyllaceae. Het is een opvallende soort, herkenbaar aan zijn waaiervormige vruchtlichamen.

Naamgeving

Meest opvallend zijn de lamellen, die zich als een waaier vanaf 1 centraal punt uitspreiden.
Het doet denken aan een papieren waaiertje, waarmee mensen zich wat koelte toewuiven.
Schíza komt uit het Grieks en betekent zoveel als “split(ten)”, verwijzende naar de lamellen.

Vertaling

Engels: Split-gill mushroom
Frans: Schizophylle commun
Duits: Gemeine Spaltblättling

Voorkomen

Het waaiertje komt wereldwijd voor in zowel gematigde als tropische klimaten en is een van de meest voorkomende zwammen, die je op hout kan vinden. Het is een saprofyt, wat betekent dat het dood organisch materiaal afbreekt en zo bijdraagt aan de ontbinding van hout.

De zwam kan het gehele jaar door gevonden worden op dood hout van loofbomen. Een enkele keer parasiteert hij ook op levend hout. De soort komt vooral voor op door zonbeschenen plaatsen, bijvoorbeeld op kapplaatsen.

Beschrijving

Het vruchtlichaam is klein, waaiervormig (of soms schelpvormig) en kan zo’n 1-5 cm groot worden.

De bovenkant is grijsachtig tot witachtig, met een fluweelachtige textuur.

Aan de onderkant heeft het waaiertje geen echte plaatjes zoals sommige andere paddenstoelen. In plaats daarvan zijn er gespleten lamellen die radiaal uitstralen. De lamellen staan paarsgewijs gegroepeerd. Bij droge omstandigheden groeien de lamellen tegen elkaar aan om de sporen tussen de lamellen te beschermen. Als de groeiomstandigheden weer gunstig worden, gaan de lamellen weer uit elkaar en kan de ontwikkeling en verspreiding van de sporen weer doorgaan.

De zwam is zijdelings aan het substraat aangehecht.

Culinair

Het waaiertje is eetbaar, maar de vruchtlichamen zijn taai, klein en hebben weinig smaak. In sommige delen van de wereld, zoals Mexico en Zuidoost-Azië, wordt het echter wel gegeten, meestal in soep of als smaakmaker.

In Noordoost India, in Manipur, is de zwam gekend als kanglayen. Het is een ingrediënt van de Manipuri-pannenkoeken, paaknam genaamd.

Het waaiertje in de geneeskunde

De zwam wordt gekweekt om er de polysacharide schizofyllaan uit te winnen. Schizophyllan is een medicinaal bestanddeel bij de behandeling van baarmoederhalskanker. Ook bevat het waaiertje de stof Hydrofobine met sterk waterafstotende eigenschappen. Hydrofobine wordt gewonnen voor verschillende industriële en medische toepassingen.

In landen zoals India, China en Indonesië wordt het waaiertje al eeuwenlang gebruikt in de traditionele geneeskunde. Het wordt ingezet om ontstekingen te verminderen en infecties te behandelen.

Referenties en meer info:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Waaiertje_(paddenstoel)
https://en.wikipedia.org/wiki/Schizophyllum_commune
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=19508
https://www.yavannah.nl/detailpagina.php?soortid=170&catid=6&soortnaam=waaiertje