Zandkaalkopje

Het zandkaalkopje (Deconica montana) is een paddenstoelensoort uit de familie van de Strophariaceae.

Opmerking: Omdat kaalkopjes, zonder microscopisch onderzoek, niet gemakkelijk te onderscheiden zijn is vergissing van de soort niet uitgesloten.

Vertaling

Engels: Mountain moss Psilocybe
Frans: Psilocybe montagnard
Duits: Trockene Kahlkopf, Heide-Kahlkopf

Voorkomen

De soort is bekend vanwege zijn voorkeur voor voedselarme zandige bodems en graslanden. De soort is vaak te vinden tussen diverse soorten mossen, zoals het duinsterretje, purpersteeltje en klauwtjesmos. Hij is ook te vinden in bergachtige streken, vandaar de verwijzing in de Engelse en Franse naamgeving.

Het prefereert zure bodems en open, zonnige plekken.

Het verschijnt voornamelijk in de late zomer en herfst, afhankelijk van de vochtigheid van de bodem.

In Mechelen trof ik de soort aan einde december langs de Haverwerf. Het betreft hier een harde, zanderige ondergrond. De paddenstoelen stonden voornamelijk langs de Dijlemuur, maar ook tussen de geparkeerde fietsen.

Beschrijving

Het zandkaalkopje is een saprotroof organisme, wat betekent dat het organisch materiaal uit dode organismen afbreekt.

Het steeltje is 15-20 mm lang. De kleur is eerst oranjebruin, maar later wordt de steel steeds donkerder, tot zwart aan toe. De vorm van de steel is recht of bochtig, met hooguit een licht verdikte steelvoet. Oudere exemplaren hebben holle stelen. Het vlees is wit tot grijsbruin.

De hoed heeft een diameter van 0,5 tot 2 cm.
Het hoedje van Zandkaalkopjes is bij vochtig weer opvallend gestreept, glad donkerbruin en wat vettig. Bij droog weer is de hoed mat en okerkleurig tot beige gekleurd. Verder is de hoed kaal.

In jonge toestand heeft de hoed een bolvorm, maar deze wordt later vlakker en soms licht gewelfd.

De lamellen zijn aanvankelijk bleek en worden later donkerder, naarmate de sporen rijpen.

Gelijkende soorten

Het zandkaalkopje is te verwarren met het kleverig kaalkopje (Psilocybe muscorum). Ook dit kaalkopje groeit tussen mossen en gras in zandverstuivingen en schrale graslanden op droge, voedselarme zandgrond. De hoed van deze soort is bij vocht kleverig en glanzend, roodbruin en heeft een bultje.

Culinair

Deze paddenstoel is niet eetbaar.

Referenties en meer info:

Hulp bij de determinatie van kaalkopjes vind je op onderstaande website (microscoop nodig):
https://www.mycologen.nl/onderzoek/meetnet/zeereep-concept/veldgids-zeereepsoorten/plaatjeszwammen/stropharias-kaalkopjes/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zandkaalkopje
https://www.allesoverpaddenstoelen.nl/PadvdMnd/pvdm_n_mrt20.htm
https://picturemushroom.com/nl/wiki/Deconica_montana.html