Zandraket

In onze reeks over plantjes met kleine, witte bloemetjes die in de winter of het vroege voorjaar bloeien, moeten we het zeker hebben over de zandraket.

Zandraket (Arabidopsis thaliana) is een eenjarige plant uit de kruisbloemenfamilie (Brassicaceae). Bij deze familie staan de vier witte kroonblaadjes van de bloem in de vorm van een kruis.

Naamgeving

Arabidopsis verwijst naar Arabië. De Nederlandse plantennaam raket komt van het Franse roquette, dat is afgeleid van het Latijnse eruca, de naam voor een koolplant. Thaliana is genoemd naar een Duitse arts en botanicus.

Vertaling

Engels: Thale Cress
Frans: Arabette de Thalius
Duits: Acker-Schmalwand

Gelijkenis

Zandraket kan verwisseld worden met het herderstasje. Het herderstasje vormt na de bloei hartvormige hauwtjes, bij zandraket zijn die lang en dun. Bij zandraket zitten op de bladeren alleen enkelvoudige haren, het herderstasje bezit naast enkelvoudige ook sterharen. Die vallen vooral op aan de rand van het blad.

Voorkomen

De plant wordt meestal als een inheemse plant beschouwd, hoewel hij vermoedelijk afkomstig is uit het Middellandse Zeegebied.

Hij komt voor op akkers, plantsoenen, braakliggende grond, ruderale plaatsen, muren, spoorbermen en tussen straatstenen.

Beschrijving

Het is een éénjarige plant die in de herfst kiemt en dan een klein rozet vormt. In de late winter of het vroege voorjaar ontspruiten uit die rozet rechtopstaande stengels met trossen witte bloemen. Later op de lente sterven ze weer af.

Het plantje wordt 5 – 30 cm hoog. De rechtopstaande, rolronde stengels zijn meestal vertakt, iets bebladerd en onderaan ruw behaard.

De gesteelde rozetbladen zijn grijsgroen, langwerpig eirond tot lancetvormig, gaaf of grof getand en bezet met haren. De stengelbladen zijn kleiner en staan verspreid op de stengel. Ze zijn meestal getand en matig behaard (vooral aan de bladrand).

Bloei

De plant bloeit vanaf einde februari tot einde april. Zandraket plant zich meestal voort door middel van zelfbestuiving.

De plant is tweeslachtig en heeft een trosvormige bloeiwijze met witte, 2-5 mm lange kroonbladen. Er zijn vier kroon- en kelkbladen. Meestal zijn er ook vier meeldraden.

De opgerichte hauwen zijn smal lijnvormig. Ze staan wijduit op dunne, schuin opzij staande stelen. De kleine zaden zijn langlevend (langer dan vijf jaar).

Culinair

De bladen, bloemen en zaden zijn eetbaar. De geringe afmetingen van de plant maken het echter niet de moeite om het te oogsten.

Wetenswaardigheden

Zandraket was de eerste plantensoort waarvan het hele DNA werd ontcijferd. Het is een populaire plant in wetenschappelijke kringen voor moleculair, biologisch en genetisch onderzoek. Doordat de plant zich gemakkelijk voortplant door zelfbestuiving worden eigenschappen zonder wijzigingen aan de volgende generatie doorgegeven. Ook door mensen geforceerde mutaties worden zo doorgegeven, wat erfelijkheidsstudies aan deze plant gemakkelijk maakt.

Referenties en meer info

https://wilde-planten.nl/zandraket.htm
https://www.floravannederland.nl/planten/zandraket
https://www.wildebloemen.info/pages%20bloemen/Z/zandraket.php/?full=1
https://www.stadsplanten.nl/2017/05/een-raket-met-de-hakken-in-het-zand/
https://www.naturetoday.com/intl/nl/nature-reports/message/?msg=29048