Zwartsteel

Zwartsteel (Asplenium adiantum-nigrum) is een wereldwijd voorkomende varen uit de familie van de Streepvarens. Ook muurvaren en tongvaren behoren tot deze familie. Kenmerkend voor deze varens is dat de sporenhoopjes op het blad de vorm hebben van een streep.

De plant is erg zeldzaam in onze gewesten.

Verwarring met de blaasvaren (Cystopteris fragilis) is mogelijk.
Blaasvaren onderscheidt zich van de zwartsteel door de groen blijvende bladsteel en bladspil die hooguit strokleurig verkleurt in de loop van het seizoen.

Naamgeving

De bladsteel van zwartsteel is zwart in het onderste deel, vandaar de Nederlandstalige naam.

Asplenium komt van het Griekse a (niet) en splen (milt), omdat men dacht dat het gebruik een opgezwollen milt zou doen inkrimpen. Adiantum-nigrum betekent met zwart venushaar (op de stelen).

Vertaling

Engels:Black Spleenwort
Frans:Doradille noire
Duiits:Schwarzer Streifenfarn

Voorkomen

De varen groeit over het algemeen op oude muren, maar kan ook op de grond groeien, bijvoorbeeld in de duinen. In Mechelen is zwartsteel te vinden op de Dijlemuren t.h.v. de Kraanbrug. In vergelijking met vorig jaar heeft de plant zich daar flink kunnen uitbreiden. Misschien heeft de vele regen van de afgelopen maanden geholpen…

Beschrijving

De plant wordt 5–35 cm groot. Uit een korte, opstijgende wortelstok ontstaat een losse bundel schuin omhoog staande bladen.

De bladsteel is ongeveer even lang of iets langer dan de bladschijf. Onderaan de steel is de kleur bruinzwart, hogerop groen aan één zijde.

De wintergroene bladeren staan schuin omhoog. Het blad heeft een min of meer driehoekige vorm en bestaat uit veel deelblaadjes (meervoudig geveerd). De bladslipjes zijn eirond tot stekelvormig en dikwijls getand.

Voortplanting

Rijpe sporen vind je van juli t/m september. De sporenhoopjes of sori liggen langs de nerven aan de onderzijde van het blad en zijn langwerpig.

Door zijn verspreiding via lichte sporen kan de plant aangetroffen worden op onverwachte plaatsen, zoals in stedelijke gebieden.

Meer informatie over varens vind je op onderstaande website:
https://nl.wikipedia.org/wiki/Varens

Referenties en meer info

https://www.floravannederland.nl/nieuws/post/?permalink=thema-wolfsklauwen-en-varens-vandaag-zwartsteel
https://nl.wikipedia.org/wiki/Zwartsteel
https://wilde-planten.nl/zwartsteel.htm
https://www.stadsplanten.nl/2024/02/de-zwartsteel-is-geen-zwartkijker/